Öz
Üretim maliyetleri türleri itibarı ile birbirinden farklı niteliklere sahiptirler. Bu farklılıklar nedeni ile üretim maliyetlerinin, mamul maliyetine ne ölçüde dahil edileceği ile ilgili farklı görüşler ortaya çıkmakta ve tercih edilen anlayış doğrultusunda farklı maliyet hesaplamaları yapılmaktadır. Birbirine göre üstünlükleri ve sakıncaları bulunan maliyetleme sistemleri kullanılarak oluşturulan finansal tabloların kalemlerinde ortaya çıkan farklılıklar, dönem kârlarını da etkilemektedir. Tam maliyet yöntemi ile hesaplama yapmak diğerlerine göre daha kolay iken, üretim miktarında meydana gelen dalgalanmalar nedeni ile satışlar artarken işletme kârlarında azalma olması mümkündür. Normal maliyet, uluslararası standartların da önerdiği yöntem olup kapasite kullanım oranına göre sabit maliyetleri üretim maliyetine dahil etmektedir. Ancak tam maliyet yönteminde yaşanan sorunlar bu yöntemde de tam olarak ortadan kalkmamaktadır. Değişken maliyet, üretim maliyetlerinin içerisine sadece değişken nitelikteki maliyet ve giderleri dahil ederken sabit maliyet ve giderleri dönemin gideri olarak kabul eden bir yöntemdir. İşletme kârları diğer yöntemlerdeki gibi üretimdeki dalgalanmalardan etkilenmez. Ancak bu yöntem sadece işletme içerisine yapılacak raporlamaya uygun olmaktadır.
Birleşik imalat, üretim sürecinde, aynı ilk madde ve malzeme kullanılarak aynı anda birden fazla mamul üretilen bir üretim şeklidir. Birlikte üretilen bu ürünlerin hepsi ana mamul olabileceği gibi ana mamul yanında yan mamullerin de üretilmesi mümkündür. Un üretimi yapan işletmelerde un yanında doğal olarak ortaya çıkan yan mamul kepektir. Birleşik imalatta mamul maliyetini hesaplamak özellikli bir durum arz etmektedir.
Çalışmada öncelikle maliyetlerin özellikleri ve kullanılan maliyet yöntemleri hakkında bilgi verilmiş ve ardından bu yöntemler ile üç un fabrikasında uygulama yapılmıştır. Yapılan uygulama ile teorik bilginin uygulama sonuçları ile karşılaştırılması mümkün olmuştur. Bu şekilde farklı maliyet yöntemlerine göre hazırlanan kâr zarar tablolarını karşılaştırarak, yöneticilere karar verirken faydalı olacak bilgilerin sağlanacağı düşünülmektedir.
